Afganistan'ın kuzeyindeki Samangan eyaletinde Pazartesi gecesi meydana gelen depremde ölü sayısı 27'ye yükselirken, yaklaşık 1000 kişi de yaralandı.
Meydana gelen depremde evleri yıkılan aileler, şu anda okullarda barınıyor ve son derece zor koşullarda yaşadıklarını bildiriyor. Hükümet ve yardım kuruluşları kış gelmeden depremzedelere yardım edilmezse bölgede insani bir felaket yaşanacağı konusunda uyarıyorlar.
Afganistan İslam Emirliğinin kurumları kıt imkanlarla seferberlik başlatırken dayanışma ve sabırla hareket eden bölge sakinleri, enkazın altından kalan az sayıda eşyalarını kurtarmak için yorulmadan çalışarak, enkazı temizlemeye devam ediyor.
Yerel ve uluslararası medyaya konuşan depremzeler, uluslararası destek çağrısında bulundu.
Kuzey Samangan eyaletinin en ağır hasar gören bölgesi olan Khulm ilçesinden Kemaleddin isimli bir depremzede, "Gece saat birde deprem oldu. Herkes etkilendi; evleri yıkıldı. Üç oturma odamız da mahvoldu. Yeniden inşa edemiyoruz. Tuğlalar pahalı, taşlar pahalı ve kereste pahalı; elimizde hiçbir şey yok." dedi.
İlçenin Ishan Jan Raki bölgesinde yaşayan 40 yaşındaki Samaruddin, evinin tamamen yıkıldığını belirterek, enkazın altından bir şeyler kurtarmak için komşularının yardımıyla bir şeyler yapmaya çalıştı.
Büyük bir yoksulluğa mahkum olan Samaruddin'in kardeşi depremde ağır yaralanırken sekiz kişilik ailesi (kendisi, eşi ve altı çocuğu) şimdi bir komşunun harap ve hasarlı evine sıkışmış durumda.
Samaruddin,, "Tek bir ev bile sağlam kalmadı." diyerek mütevazı dört odalı bir evi yeniden inşa etmek için en az 1,2 milyon Afgani'ye (18 bin ABD dolarından fazla) ihtiyacın olduğunu kaydetti.
Samangan eyaletinin başkenti Aybak şehrindeki devlet hastanesi de yüzlerce yaralı ile dolu.
Yaralı torununu ve kızını tedavi için hastaneye getiren 65 yaşındaki Faizullah, "Deprem olağanüstü şiddetli ve korkunçtu. Hayatım boyunca böyle bir şey yaşamadım. Evler harabeye döndü, duvarlar yerle bir oldu." dedi.
Faizullah, hastanenin temel ilaç sıkıntısıyla boğuştuğunu kaydetti.
Hastanede cerrah olarak çalışan Mawluddin Samadi, çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan üç ceset ve 260'tan fazla yaralının hastaneye kaldırıldığını bildirdi. Samadi, "Depremzedelere temel travma bakımı sağladık. Hastaneye yatırılması gerekenler hastaneye kaldırıldı, ayakta tedavi gören hastalar ise tedavi edilip taburcu edildi." diyerek tüm hizmet ve ilaçların ücretsiz sağlandığını vurguladı.
Bölgede evlerin yanı sıra birçok işyeri de ya tamamen yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Kıt kanaat geçinen esnaf, depremle birlikte tüm yatırımını kaybetti.
Kültürel bedel de aynı derecede ağır. 12. yüzyıldan kalma dini ve kültürel bir simge olan Mezar-ı Şerif'teki ünlü Sultanahmet Camii hasar gördü ve yapısının bazı kısımları döküldü.
Bu felaket, Afganistan'ın doğal afetlere karşı ne kadar savunmasız olduğunun acı bir hatırlatıcısı. Ülke, son yıllarda 2022'de Doğu Paktika'dan 2023'te Batı Herat'a kadar bir dizi yıkıcı deprem ve sadece birkaç ay önce Doğu Kunar'da 2.200'den fazla kişinin ölümüne ve 3.500'den fazla kişinin yaralanmasına neden olan yıkıcı bir deprem yaşadı.
Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Molla Abdul Gani Baradar, Samangan eyaletine yaptığı ziyarette, varlıklı Afganları, iş adamlarını ve uluslararası yardım kuruluşlarını bu kritik aşamada öne çıkmaya ve etkilenen ailelere yardım etmeye çağırdı.
BM ve İslam İşbirliği Teşkilatı'ndan yardım çağrıları
Ancak hayatlarının enkazı üzerinde oturanlar ise çaresiz bir şekilde dünyadan yardım bekliyor.
BM Genel Sekreteri Sözcü Yardımcısı Farhan Haq, geçtiğimiz gün düzenlediği basın toplantısında, depremin çok sayıda evi yıktığını belirterek, uluslararası toplumu Afganistan'daki insani krize müdahale etmeye çağırdı.
Farhan Haq, bölgedeki insanların zaten kuraklık, kronik yoksulluk ve temel hizmetlerden yoksunluk sorunlarıyla karşı karşıya olduğunu, şimdi ise deprem ve iki milyondan fazla göçmenin zorla geri gönderilmesinin zorluklarına zorluk kattığını söyledi.
Afganistan'a yönelik 2,4 milyar dolarlık insani yardım çağrısının şu ana kadar sadece üçte birinin karşılandığını yineleyen Farhan Haq, "BM, durumu değerlendirmek ve insani yardımın ulaştırılmasını koordine etmek için yerel ve ulusal afet yönetim yetkilileriyle birlikte çalışıyor." dedi.
BM-Habitat Afganistan Başkanı Stephanie Loose şunları söyledi: "Afganistan halkı yine büyük bir depremle sarsıldı. Doğuda insanlar hala depremden kurtulmaya çalışırken, şimdi kuzey bölgesi sarsıldı. İnsanların barınma ve konut ihtiyacı var çünkü bunlar yıkıldı ve kış geliyor, bu yüzden hızlı hareket etmek önemli. Ancak ikinci adım olarak, daha iyi bir yeniden inşa süreci de önemli. İnsanlara, daha iyi bir yeniden inşa süreci için yerel malzemeleri nasıl kullanacakları öğretilmeli."
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Genel Sekreteri Hüseyin İbrahim Taha da üye ülkelere ve insani yardım kuruluşlarına, Afganistan'ın kuzeyindeki depremzedelere acilen destek olmaları çağrısında bulundu.
Taha, Afgan halkıyla dayanışma içinde olduklarını belirterek, İslam İşbirliği Teşkilatı'nın Kabil'deki ofisine, mağdurlara gerekli yardımların ulaştırılması için insani yardım kuruluşlarıyla koordinasyon sağlanması talimatını verdi.
Deprem, Pazartesi gecese, merkez üssü Samangan eyaletinin Khulm ilçesi olan bölgede meydana geldi. Richter ölçeğine göre 6,3 büyüklüğündne olan deprem, sadece Samangan'da değil, Belh ve Baglan eyaletlerinde de hasara yol açtı. Resmi rakamlara göre, bu olayda 27'den fazla kişi hayatını kaybetti ve en az 1000 kişi yaralandı. (İLKHA)