Arpa, insanlık tarihinin en eski tarım ürünlerinden biri olmayı sürdürüyor. Arkeolojik bulgular, bu tahılın yaklaşık 10 bin yıl önce Mezopotamya'da – bugünkü Irak ve Levant bölgesinde – ilk kez ekildiğini gösteriyor. Tarih boyunca Irak, Mısır, Yunan ve Roma uygarlıklarında temel gıda maddesi olan arpa, 16. yüzyıla kadar Batı Avrupa'nın en önemli tahılı olma konumunu korudu.
Günümüzde arpa hem hayvancılıkta yem olarak hem de gıda ve fermantasyon sanayilerinde geniş kullanım alanı bulduğu için stratejik ürün niteliğinde. Küresel arpa pazarının 2024 yılında 24,1 milyar dolar olduğu, pazarın 2033'e kadar 32,5 milyar dolara çıkmasının beklendiği ifade ediliyor. Avrupa Birliği, Avustralya ve Rusya, üretim ve ihracattaki teknik üstünlükleri sayesinde dünya pazarının yaklaşık yüzde 55'ini kontrol etmeye devam ediyor.
Dünyanın en büyük arpa üreticileri
2024/2025 sezonunda küresel arpa üretimi 143,3 milyon tona ulaştı. ABD Tarım Bakanlığı'nın verilerine göre:
Avrupa Birliği: 50,33 milyon ton (Dünya üretiminin yüzde 35'i)
Rusya: 16,25 milyon ton
Avustralya: 13,27 milyon ton
Kanada: 8,14 milyon ton
Birleşik Krallık: 7,09 milyon ton
Türkiye: 7 milyon ton (dünya üretiminin yüzde 5'i)
Ukrayna: 5,8 milyon ton
Arjantin: 4,85 milyon ton
Kazakistan: 3,84 milyon ton
ABD: 3,13 milyon ton
Arap dünyasında arpa üretimi
Aynı verilere göre 2024/2025 üretim sezonunda Arap ülkeleri arasında sıralama şöyle gerçekleşti:
Irak: 1,4 milyon ton (Dünya 15'incisi)
Cezayir: 1,2 milyon ton
Suriye: 1,2 milyon ton
Fas: 660 bin ton
Tunus: 272 bin ton
Libya: 100 bin ton
Mısır: 90 bin ton
Yemen: 30 bin ton
Lübnan: 30 bin ton
Ürdün: 25 bin ton
Dünyanın en büyük arpa ihracatçıları
Arpa ihracatında ilk sırada 2,25 milyar dolarlık satışla Avustralya yer alırken, Fransa, Almanya, Arjantin ve Kanada diğer büyük tedarikçiler olarak öne çıkıyor.
En büyük arpa ithalatçıları
Hayvancılık sektöründeki talep nedeniyle birçok Arap ülkesi arpa ithal ediyor. Banka verilerine göre:
Çin listenin başında,
Suudi Arabistan üçüncü,
Tunus altıncı,
Ürdün ve Fas ise ilk 11 içinde yer alıyor.
Küresel ölçekte artan iklim baskısı, yükselen gıda maliyetleri ve sürdürülebilir yem ihtiyacı, arpanın yeniden stratejik bir ürün haline gelmesine yol açıyor. Uzmanlara göre, teknolojiye dayalı yeni tarım yöntemleri verimliliği artırırken, ithalata bağımlılığı azaltan çözümler de önümüzdeki yıllarda daha belirleyici olacak. (İLKHA)
