Siirt’in en önemli tarımsal ürünlerinden biri olan ve Türkiye’de marka değeri kazanan Siirt fıstığında bu yıl verim, aşırı sıcaklar ve kuraklık nedeniyle ciddi oranda düştü. Üreticiler, yüzde 50 ile 80 arasında değişen rekolte kaybı yaşadıklarını ifade ederek devletin destek vermesini istedi.
Fındık için devletin fiyat belirlediğini hatırlatan Siirtli çiftçiler, aynı uygulamanın fıstık için de geçerli olmasını talep etti. “Bunca emek boşa gidiyor” diyen üreticiler, kooperatif ve taban fiyat çağrısında bulundu.
“Bu yıl fıstıkların yüzde 80’i yandı, çiftçi mağdur”
Siirt’te fıstık işleme tesisi sahibi ve üretici Maşallah Ensari, bu yıl fıstıkta yaşanan büyük kaybın çiftçiyi zor durumda bıraktığını söyledi:
“Ben fıstıkçılıkla uğraşıyorum. Burası bizim işletme merkezimiz. Burada fıstıkların kabuklarını soyup kurutuyoruz. Yalnız bu sene Siirt’teki fıstıkların yüzde sekseninden fazlası ağaçta yandı. Yani bu yıl verim çok azdı, çiftçilerin hepsi mağdur oldu. Devletin bize el atması lazım. Siirt fıstığı Türkiye’de meşhur bir ürün haline geldi. Ama devlet bize yardım ederse çok memnun oluruz.”
Ensari, fıstığın fiyatının yüksek gibi görünse de aslında üretici için kazançlı olmadığını belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Gübre ve mazot desteği olsaydı bu kadar mağdur olmazdık”
“Fıstık fiyatının pahalı olduğu söyleniyor ama kesinlikle pahalı değil. Gübresi var, sürmesi var, işçiliği var; her şeyi cebimizden karşılıyoruz. Ama devlet bize yardım etmiyor. Mesela gübre ve mazot desteği olsaydı bu kadar mağdur olmazdık. Ama şu anda gerçekten mağduruz. Devlet tarafından bir fiyat belirlense çok iyi olurdu. Karadeniz bölgesinde fındık devlet tarafından destekleniyor ve fiyatı devlet belirliyor. Ama Siirt’te öyle bir destek yok. Toptancılar ne diyorsa biz ona uymak zorunda kalıyoruz.”
Üretim maliyetlerinin giderek arttığını söyleyen Ensari, işçilik giderlerinin çiftçiyi zarara soktuğunu vurguladı:
“Piyasada fıstığı yüksek fiyata satıyorlar ama bizden ucuza alıyorlar. Olan yine bize oluyor. İşçi tutuyoruz, yevmiyesi bin 500 lira. Üstelik yemeği, aracı, mazotu her şey bize ait. Bir işçinin maliyeti 2 bin lirayı geçiyor. Günde 15 işçi götürüyoruz, her gün getiriyoruz. Ama zarar ediyoruz, masrafı kurtarmıyor. Bunca emek veriyoruz ama hepsi boşa gidiyor.”
“Hasadımız yarı yarıya düştü, içi boş fıstıkla karşılaştık”
Siirt’in Koçpınar köyünde fıstık üretimi yapan Münir Can da kuraklık nedeniyle bu yıl ciddi kayıplar yaşadıklarını ifade etti:
“Siirt merkez Koçpınar köyünde oturuyorum. Fıstık fabrikasına geldim. Burada fıstıkların kabuklarını soyacaklar, sonra temizleyecekler. Biz de köye götürüp dama koyarak kurutacağız, ardından satacağız. Bu sene kurak geçtiği için fıstığın yüzde 60’ı, bazı yerlerde yüzde 50’si bahçelerde yandı. Geçen sene iki ton hasat etmişsek bu sene bir ton ancak alabildik. Yani fıstığın yüzde 40-50’si yandı. Halbuki mahsul bu sene çok iyi görünüyordu ama sıcak ve kuraklıktan dolayı fıstık gelişmedi, içi boş çıktı.”
Maliyetlerin çok yüksek olduğunu dile getiren Can, devlet desteğinin şart olduğunu kaydetti:
“Fıstığın fiyatı tüccarlara bırakıldığında biz üreticiler mağdur oluyoruz”
“Devletimiz bize yardımcı olursa Allah razı olsun. Masraflarımız çok. Gübresi, ilacı derken fıstığın maliyeti sandığından daha fazladır. Şu anda fiyatı 500-550 liradan gidiyor ama bu yine de azdır, normalde daha yüksek olması lazım. Şu an fiyatlar düşmüş durumda. Devlet buna el atmalı. Bir kooperatif kurulsa ya da fıstık için resmi bir fiyat belirlense çok iyi olur. Fındığa fiyat veriliyor ama fıstığa verilmiyor. Tüccarlara bırakıldığında biz üreticiler mağdur oluyoruz.”
Üreticilerin ortak talebi: Destek ve taban fiyat
Siirtli üreticiler, her yıl masrafı artan fıstık üretiminde devlet desteği sağlanmasını ve ürün için resmi bir taban fiyat belirlenmesini istiyor. Üreticiler, fındıkta uygulanan modelin fıstığa da uygulanması halinde hem çiftçinin emeğinin korunacağını hem de bölge ekonomisinin güçleneceğini ifade ediyor. (İLKHA)
