Blok, araç üretiminin durma noktasına geldiği bir tedarik kriziyle ikinci kez karşılaştı. Bu durum, 2022’de büyük bir siyasi şova dönüşen ilk çip üretim planının AB’nin dışa bağımlılığını ciddi şekilde azaltamadığını gözler önüne koydu.
Komisyon, çip üretimi yolundaki çabalarını hızlandıracağını açıkladı; yeni bir teklifin 2026’nın ilk çeyreğinde sunulması bekleniyor. Bu süreçte, Hollanda merkezli ancak Çin sermayeli çip üreticisi Nexperia konusunda yaşanan kriz, Avrupa otomotiv sektörünün kırılganlığını somut şekilde ortaya koydu. Hollanda hükümeti Eylül sonunda şirketin kontrolünü ele almış, ABD ve Çin şirket üzerine ihracat kısıtlamaları uygulamıştı.
Çiplerin elektrikli araçlardan yapay zekâ uygulamalarına kadar her alanda kritik öneme sahip olduğunu belirten uzmanlar, ABD ve Çin’in tedarik zincirlerini bir silah gibi kullanma eğiliminde olduğunu ifade ediyor. Buna karşılık, Avrupa’da ise bu sektörde verilen ilk adımlar “yarım tedbir” olarak değerlendiriliyor. Zira AB’nin 2030’a kadar küresel üretimin yüzde 20’sini kontrol etme hedefi, denetçiler tarafından gerçekçi olmayan olarak niteleniyor.
AB’nin kendi denetleme kuruluşu European Court of Auditors, 2025 Nisan’da yayımladığı raporda “Hedefler büyük ancak strateji eksik, yatırımlar parçalı ve mevcut üretim kapasitemiz dünyayla yarışmaya yetmiyor.” ifadelerine yer verdi. AB’nin mikroçip üretimindeki pazar payının 2022’de yaklaşık yüzde 9,8 olduğu ve mevcut ilerleme hızına göre 2030’da ancak yüzde 11-12’ye çıkabileceği öngörülüyor.
AB’nin durumunun zayıf noktalarından biri de çip üretimi için gerekli ham maddeler, enerji maliyetleri, iş gücü ve coğrafi tedarik zincirlerine olan bağımlılık olarak öne çıkıyor. Ayrıca, global çapta çip üretimi yoğunlaşmış durumda Avrupa, bu üretimin büyük bölümüne hâkim değil.
Uzmanlara göre Avrupa’nın çip stratejisindeki kritik hata, teknoloji rekabetinin jeopolitik boyutunu yeterince hesaba katmamış olması ve en ileri üretim düğüm noktalarına yoğunlaşırken, otomotiv gibi sanayi için yaygın kullanılan temel çipleri ihmal etmesi oldu. (İLKHA)
