Araştırmaya göre, etkili önlemlerin devreye alınması için yalnızca yaklaşık iki günlük bir süre bulunuyor.
Avrupa’da yüksek patojenli kuş gribi virüsünün (H5N1) benzeri görülmemiş biçimde yayılması, yüz milyonlarca çiftlik hayvanının itlaf edilmesine yol açarken, gıda tedarik zincirlerinde aksamalara ve fiyat artışlarına neden oldu. İnsan vakaları şu ana kadar nadir görülse de, uzmanlar virüsün geçirebileceği olası mutasyonların yeni bir küresel salgına zemin hazırlayabileceği uyarısında bulunuyor.
Ashoka Üniversitesi’nden araştırmacılar, H5N1 virüsünün insanlara sıçraması durumunda bir salgının nasıl başlayabileceğini, yayılabileceğini ve kontrol altına alınabileceğini incelemek amacıyla bilgisayar tabanlı bir simülasyon geliştirdi. Çalışmada, bireylerin hane, iş yeri ve pazar gibi ortamlardaki etkileşimlerini modelleyen “BharatSim” adlı simülasyon sistemi kullanıldı.
Araştırmacılar, Güney Hindistan’daki Namakkal bölgesinde yaşayan yaklaşık 10 bin kişinin etkileşimlerini modelledi. Bölge, 1.600’den fazla kümes hayvanı çiftliğine ev sahipliği yapması nedeniyle virüsün hayvandan insana sıçrama riski yüksek alanlar arasında gösteriliyor. Simülasyonda, virüsün orta ölçekli bir çiftlikte ya da canlı hayvan pazarında çalışan kişilere bulaştığı, ardından bu kişilerin aile üyelerine ve daha geniş sosyal çevreye yayıldığı senaryolar ele alındı.
Çalışmada ayrıca, virüsün yayılımını sınırlamak için uygulanabilecek farklı müdahale yöntemleri de test edildi. Buna göre, kümes hayvanlarının itlaf edilmesi, ancak salgının tespitinden itibaren ilk 10 gün içinde uygulanması hâlinde etkili olabiliyor. Bu sürenin aşılması durumunda insanlara bulaşma riskinin ciddi biçimde arttığı belirlendi.
İnsanlar arasındaki bulaşmayı önlemede ise karantina uygulamasının en etkili yöntem olduğu tespit edildi. Ancak karantinanın, enfekte kişi sayısı yalnızca iki iken devreye sokulması gerektiği vurgulandı. Araştırmacılar, bireylerin her 12 saatte bir ev ve iş yeri ya da okul arasında hareket ettiği varsayımıyla, virüsün yalnızca iki gün içinde üçüncü derece temaslılara yayılabileceğini öngördü.
Araştırmada, virüsün toplum içinde yayılmaya başlaması hâlinde salgının hızla kontrolden çıkabileceği belirtildi. Bu aşamadan sonra ise sokağa çıkma kısıtlamaları, zorunlu maske kullanımı ve geniş çaplı aşılama gibi daha sert halk sağlığı önlemlerinin kaçınılmaz olacağı ifade edildi.
Araştırmacılar, bilgisayar modelinin yeni verilerle sürekli güncellenebileceğini ve ilk vaka bildirimlerine gerçek zamanlı yanıt verebilecek şekilde geliştirilmeyi hedeflediklerini açıkladı. (İLKHA)
